2025/13 Dövizden kaçıyor muyuz? TL veya Dövizlerimizi ne yapıyoruz? Son dönem alınan finansal kararlar ışığında TL mi döviz mi daha kıymetli?
2018’de yaşanan ekonomik türbülans sonrasında dövizle sözleşme ve ödeme kapsamında yapılan daraltıcı önlemler, bankacılık ve kredi & taksit işlemleri üzerinde kurumların aldığı tedbirler, ihracat genelgesi ile ihracat dövizlerinin bankalara satılması zorunluluğu ve bir taraftan da ihracatçı ve sanayiciyi rahatlatma adına reeskont kredilerinde kolaylıklar ve KKM derken bugünlere geldik.
Geçen yıl Euro/USD varlıklar artan TL mevduat faiz oranları sayesinde sahiplerine negatif reel bir kazanç bırakırken ihracatçı ise “cılız bir şekilde” düşük kur politikasının kendilerine zararını anlatmaya çalışıyor. Bütçeler, OVP ve çeşitli politika metinlerinde de bu yıl döviz fiyatındaki artışın enflasyon seviyesinin altında olacağı anlaşılıyor. Hal böyleyken döviz kredisine yüksek bir teveccüh olmasının sebebi düşük kurdan kaynaklanıyor olabilir mi? O zaman şunu sorarak başlayalım; döviz kredisine bir ilgi var mı, varsa bu ilginin sebebi nedir? Böyle belirgin bir yöneliş yoksa, TCMB ve Bakanlık bu alanda regülasyona neden devam ediyor, kazanımları eritmemek için mi, selektif ve gerçekten dövize ihtiyacı olanları kollamak için mi?
Bu gelişmeler ışığında en son geçen ay bültenimizde ihracat genelgesi, sermaye hareketleri genelgesi ve reeskont kredi talimatında yapılan TCMB değişikliklerini size duyurmuştuk. 13 Ocak tarihinden sonra ise skorlama ile bir kredi mekanizmasına başlandığını yazmıştık. Detayları linkteki bültenin Finans ve Dış Ticaret başlıklarından takip edebilirsiniz.
Buna göre Sermaye Hareketleri Genelgesine kredi garanti kurumları tarafından kefalet verilmesi başlıklı yeni bir madde eklenmiş ve İhracat Genelgesinde güncellemeler yapılmış ve son olarak reeskont kredisi uygulama talimatında önemli değişiklikler gerçekleştirilmişti. Bu konudaki düzenlemelerin tamamına ve para & finans alanındaki gelişmelerin şirketlere etkilerine Taxia blog sayfasından ulaşabilirsiniz.
24 Ocak 2025’te Yayımlanan Tebliğ Ne Diyor?
Bu noktada önemli bir düzenleme de 24 Ocak 2025 tarihinde yapılmıştır. Tarihin 24 Ocak olması tesadüf müdür bilinmez ama meşhur Özal dönemi 24 Ocak kararlarını hatırlatmaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı yeni tebliğ ile (No: 2025-32/71) 32 sayılı Karara ilişkin 2008-32/34 numaralı Tebliğin 11’inci maddesinde bir değişiklik yapmış, esasında hali hazırda TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesinde de yer verilen bir istisna hükmünü buradan kaldırmıştır. Buna göre;
- Türkiye’de yerleşik kişiler, yurt dışından sağladıkları kredileri bankalar aracılığı ile kullanırlar. Yurt dışından sağlanan kredilerin Türkiye’deki bir banka aracılığı ile yurda getirilerek kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Tebliğin 11’inci maddesinin devamında yer alan ve “Ancak” ile başlayan 4 istisna hükmü Sermaye Hareketleri Genelgesinin “yurda getirilmeden kullanılabilen krediler” başlığı altında biraz daha geniş bir biçimde zaten düzenlenmiştir. Bakanlık bu alanda yeni veya farklı bir düzenleme getirebilir.
İlgili hüküm şu şekilde; (1) Türkiye'de yerleşik kişiler, yurt dışından sağladıkları kredileri bankalar aracılığı ile kullanırlar. Ancak;
- Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki işleriyle ilgili olarak yurt dışından sağladıkları krediler,
- Türkiye'de yerleşik kişilerce ihracat kredi kurumlarından veya ihracat kredisi garanti kuruluşlarının garantisi kapsamında yurt dışından sağlanan ve doğrudan yurt dışındaki ihracatçı firmaya ödenen krediler,
- İhracat kredi veya garanti kuruluşu olmamakla birlikte, nakit kredi yerine malın peşin alımı ve vadeli finansman desteği sağlayan yurt dışındaki kalkınma bankalarından sadece mal ithaline yönelik sağlanan krediler,
- Türkiye'de yerleşik kişilerce yurt dışından gemi satın alınması amacıyla yapılacak ithalat kapsamında sağlanan krediler için bu şart aranmaz.
2024 Yılında Bu Alanda Yapılan Güncellemeler
- TCMB tarafından yayımlanan Genelge’de “İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesinde İstisna Tanınan Ülkeler” başlıklı Ek-2 liste revize edilmiştir. Şu anda bu listede 34 ülke bulunmaktadır. Listeye en son Çad eklenmiştir.
- Genelgede 2024 Şubat ayında yapılan güncellemeyi kaleme almıştık.
- İhracat Genelgesi, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu ve zaman içinde ortaya çıkan sorunların çözümü nedeniyle giderek hacmen artan bir Genelge olup firmaların cezai işlemle muhatap olmamak için yakından takip etmeleri gereken özellikli bir konudur. Bu konuda kaleme aldığımız detaylı yazıdanuygulamanın ayrıntılarına ulaşabilirsiniz.
- Ayrıca “peşin ihracat rakamıyla ilgili” geçen yıl yapılan değişiklikler de ilginizi çekebilir.
İhracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi uygulama talimatında önemli değişiklikler yapılmıştır. Öneminden dolayı konu Hazine bölümleri tarafından mutlaka takip edilmelidir.
Son söz ve değerlendirme
Şimdi başta sorduğumuz soruya geri dönelim, ihracatçı dövizin fiyatından memnun değil, 2018’de sayın Cumhurbaşkanı’nın “dövizle sözleşme ve ödeme yasağı” sonrasında çok fazla Tebliğ çıktı, BDDK ve TCMB çeşitli yollarla, yüksek frekanslı veri takipleri ve özet raporlamalarla TL kredilerin dövize gidip gitmediğini sıkı bir şekilde takip etti, çoğu sektör işlerinde, kontratlarında TL’ye döndü, TCMB son dönemde politika faiz oranlarını yavaştan indirmeye başlamış olsa da yüksek TL mevduat faizi insanları TL’ye yöneltti, TCMB’nin vadeyle ilgili sıkıştırmalar ve diğer hamleleriyle KKM hacmi de azalmaya başladı. Bu bilgiler ışığında 2025 yılında bu alan çok daha iyi yönetilmeli.
Sevgi & Saygılarımızla,
Tax & International Advisory | Taxai & Taxademy
PDF İndir