2024/67 Enflasyon Düzeltmesinde İki İleri Bir Geri
Enflasyon düzeltmesi maalesef çorba oldu. Yapanlar, kafa yoranlar, anlamaya çalışanlar, emek sarf edenler bir grup, baştan beri hiç yapmayan, yan çizen, işine gelen şeklini anlayıp uygulatan, nalıncı keseri gibi hep kendine yontan vasat bir grup ise karşı bir grup oldu. Sonuçta kim kazandı, bilmiyorum ama memleketin “vasatizm kısır döngüsünden” çıkması artık şart oldu.
En son geçen hafta bu konuyu
ele almışız. Yeni çıkan torba kanunla yapılan bazı düzenlemeleri sindirmeye çalışırken bomba gibi bir Sirküler mali gündeme düştü.
Bu Kanunla ilgili olarak gerekli açıklamaların yer alacağı ikincil düzenlemede daha detaylı açıklamaların yapılacağını tahmin ediyoruz demiştik. Bir Tebliğ düzenlemesi beklerken Sirküler ile en önemli konular açıklandı. 1 Kasım 2024 tarih ve
176 numaralı VUK Sirkülerinin diğer bir numarası da 18. Yani bu konuyla ilgili 2004’te yayımlanan 1 numaralı Sirkülerden beri konuyla ilgili 18 tane sirküler yayımlanmış. Tebliğden farklı olarak Sirküler Resmî Gazetede yayımlanmıyor.
GİB, sirkülerde bir kısmı kavramsal seviyede bir kısmı da geçmişe dönük bazı konularda görüşlerini gecikmeli olarak açıkladı. Sanırım, 2023 vergisiz uygulama yılında pişen bazı sorular, geçici vergi dönemleri boyunca ele alındı ve son geçici öncesinde duyurularak %10 hata ve yanılma payı içinde ele alınabilecek şekilde değerlendirildi. Yani, yıllık uygulamada bu kurallara uygun davranıldığının tespiti önemli, eğer yanlış uygulama sonucu %10 ve üzerinde bir fark yoksa pek endişeye mahal yok.
Referans olması için öncelikle
ana Tebliği inceleyerek başlamakta fayda var. Çünkü Tebliğde bazı konular aslında açıkça yazıyor ve öyle anlaşılmaması için pek de bir sebep yok. Ama, bir şekilde konu çok uzadığı için eksik bilgiyle yorum ve uygulama çok oldu.
- Stokların düzeltilmesinde kullanılabilecek basit ortalama yöntemindeki "Bir önceki geçici vergi dönemi" ifadesinin anlamı ve hangi oranın kullanılacağı;
- Stokları gerçek oran yerine basitleştirilmiş oranla düzelten mükellefler, 2024 içinde uygulama yapmamışlarsa formülde Aralık 2023 Yİ-ÜFE oranını dikkate alacaklar.
- 2024 ikinci geçicide düzeltme yapmak durumunda olan firmalar ise üçüncü geçicide Yİ-ÜFE olarak Haziran 2024 oranını dikkate alacaklar.
- Uygulanacak katsayıları TÜİK web sayfasından takip edebilirsiniz. Ekim ayı oranları bugün duyurulacak. Aslında çok basit, pek çoğumuz bu oranları çok inandırıcı bulmasa da TÜİK, Yİ-ÜFE oranlarını aylık, yılın başından beri kümülatif ve geçen seneki aynı ayı baz alarak 12 aylık bir şekilde açıklıyor.
- Yani, 2024 ikinci geçicide basit ortalama yöntemi seçmişseniz kümülatif olarak stokları %8,88 oranı ile düzelttiyseniz ve üçüncü geçici vergide bu kez son 3 aylık ortalamayı dikkate alarak %2,47 oranıyla, üçüncü geçici vergide ilk defa düzeltme yapıyorsanız %11,33 oranıyla düzeltiyorsanız matematiksel olarak doğru yoldasınız.
- Bu konuda son not, stoklarınız hiç hareket görmemişse ve yılın başındaki stok Eylül ayı sonu itibariyle hala yerinde duruyorsa ve siz yine de gerçek oran olan %25,55 yerine kolaylaştırılmış oran olan %11,33 oranını seçmişseniz ve daha az enflasyon karı hesaplamışsanız kimse bir şey diyemiyor olmalı çünkü bu kanuni bir hak.
- "178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı" ile "358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabının" enflasyon düzeltmesi karşısındaki durumu ve uygulama;
- Ülkemize özgü bir uygulama olan “yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde” kâr zarar işin bitimine kadar gelir tablosunda değil bilançoda yer alan hesaplarda bekletilmektedir. Bu sebeple bu işlerde peşin olarak %5 vergi ödenmekte ve işin bitiminde çıkan kar/zarara göre bu vergi mahsup edilmektedir.
- Ülkemizde inşaat sektörünün önemine binaen enflasyon düzeltmesi açısından Tebliğde özel bir düzenleme yapılmış ve bilançoda yer alan tutarların düzeltilmesi sonucunda fark hesaplarının bilançoda ayrı bir hesapta tutulması sağlanmıştır.
- Netice itibariyle ise sonuç hesabı olan yıllara yaygın inşaat enflasyon düzeltme hesabının kalan bakiyelerinin takip edildiği "178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı" veya "358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı"nda yer alan bakiyeler, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.
- Enflasyon düzeltmesi sonrası Ar-Ge ve tasarım harcamalarının alt hesabında izlenen düzeltme farklarının Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilmeyeceği hususu;
- Ar-Ge ve tasarım projelerine ilişkin olarak yapılan harcamalar özel bir şekilde desteklenmekte ve mükellef tarafından yılı içinde gider veya maliyet kaydedilmesinin yanı sıra gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde belli koşullarla varsa kazanç üzerinden indirime tabi tutulmaktadır.
- 5746 sayılı Kanuna göre bu harcamaların aktifleştirilmesi, başarısız olan proje maliyetlerinin ise tek seferde itfa edilmesi mümkün olmaktadır.
- 263 hesapta yer alan bu tutarların beyanname üzerinden indirim konusu yapılması mümkünken, aktif karakterli ve parasal olmayan bu kıymetin düzeltilmesi sonucu oluşan fark tutarların indirim olarak dikkate alınmasına izin verilmemektedir.
- Konuya ilgi duyanlar için Ar-Ge ve Tasarım harcamalarının vergisel boyutuna ilişkin makalemiz linkte yer almaktadır.
- İndirimli kurumlar vergisi uygulaması kapsamında enflasyon düzeltmesi sonrası bilançonun aktifinde izlenen harcamalara ilişkin düzeltme farklarının yatırıma katkı tutarının hesabında ve indirimli oran hesaplamasında dikkate alınmayacağı hususu;
- İndirimli kurumlar vergisi uygulamasında teşvik belgesine bağlanan yatırımlarla ilgili fiilen yapılan harcamaların ya da indirime konu edilmemiş bu harcamaların yeniden değerlemesinden kaynaklı tutarların indirimli kurumlar vergisine konu edilmesi mümkün bulunmaktadır. Sonuç olarak, bu uygulama kapsamında enflasyon düzeltmesi sonrası bilançonun aktifinde izlenen harcamalara ilişkin düzeltme farkları yatırıma katkı tutarının hesabında dikkate alınmayacak ve bu farklar indirimli kurumlar vergisi uygulamasına konu edilmeyecektir.
- Yapılmakta olan yatırımlar konusunda ise en son 7529 sayılı Kanun ile özel bir fon uygulaması getirilmiş olup, ilgisinden dolayı bu konuyu ayrıca takip etmeyi ihmal etmeyiniz. Detaylar için Taxia blog yazısını okuyabilirsiniz.
- Münhasıran ihracat faaliyetiyle iştigal eden kurumlar ile sanayi sicil belgesini haiz olup münhasıran üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlarda enflasyon düzeltmesi sonrası kurumlar vergisi oranının tespiti ve kullanılacak dağıtım anahtarı tercihi;
- Kazançlarının bir kısmı Kurumlar Vergisi Kanununun 32’nci maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisi oranına esas teşkil eden faaliyetlerden oluşmakla birlikte, indirimli oran uygulanmayan faaliyetleri de bulunan mükellefler, uygun bir dağıtım anahtarı kullanarak enflasyon düzeltmesi sonrası oluşan kar ya da zararlarına uygulayacakları kurumlar vergisi oranlarını tespit edeceklerdir. Yani, kazancına indirimli kurumlar vergisi oranının uygulandığı faaliyetlerinin yanı sıra, %25 oranının uygulanacağı kazançları da bulunan mükellefler; maliyet, hasılat gibi unsurları dikkate almak suretiyle uygun bir dağıtım yöntemi kullanacak ve bu dağıtım anahtarıyla enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşan kar ya da zararlarına uygulayacakları kurumlar vergisi oranını tespit edeceklerdir.
- Kurumlar vergisinde farklı oran uygulamaları ve ihracat/imalat faaliyetlerine ilişkin özellikli vergi konularında yaşanan son mali gelişmeler için tıklayınız.
- Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar/zarar farkı kurum kazancının tespitinde dikkate alınmayan mükelleflerde enflasyon düzeltmesi kar/zararlarının bilançolarda (gelir tablosu) ve beyannamelerde gösterilmesi gerekiyor.
- Banka ve finans kuruluşları ile son yapılan düzenlemeyle Devletin şirketleri, iflas veya tasfiye halindeki mükellefler de diğerleri gibi dönem sonlarında düzeltme yapacaklar ve yapılan düzeltme sonuçlarını kar/zarar olarak gelir tablosunda göstereceklerdir. Sonuçta, enflasyon düzeltmesi zararının oluşması halinde, söz konusu zarar tutarı beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider satırına, enflasyon düzeltmesi karının oluşması halinde ise söz konusu kar tutarı beyanname üzerindeki diğer indirimler satırına yazılarak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkının kazancın tespitinde dikkate alınmaması sağlanacaktır.
- Yani yanlış algının tersine bu firmalar enflasyon düzeltmesinin mali tablolardaki düzeltme etkisini finansal tablolarına taşıyabilecek ancak vergi etkisi olmayacaktır.
- 2023 hesap dönemine ilişkin finansman gider kısıtlaması uygulamasında dikkate alınacak bilançonun tespiti
- 2023 yıl sonunda, düzeltme yapılmadan önceki tutarlar esas alınmışken, 2024 içinde finansman gider kısıtlamasına baz olmak üzere öz kaynaklar ve yabancı kaynakların enflasyon düzeltmesi uygulanmış hali dikkate alınacaktır.
- Depozito ve teminat hesapları ile gelecek döneme ait gider hesaplarının düzeltilmesi sonucu oluşan fark tutarlarının vergiye tabi matrahın tespitindeki durumu
- Alınan ve verilen depozitoların belli bir mal veya hizmet miktarına endekslenmeleri halinde parasal olmayan kıymet kabul edilmesi ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.
- Anılan depozito hesapları geri verildiğinde, gelecek döneme ait giderler hesabı ise giderlere intikal ettirildiğinde enflasyon fark hesaplarında yer alan tutarlar ilgisine göre gelir veya gider yazılacaktır. Fakat anılan bu tutarlar 2023 hesap dönemindeki düzeltmeden kaynaklanıyorsa, gider veya gelir olarak dikkate alınmayacak, verilen beyannamede KKEG veya diğer indirimler kısmında gösterilecektir.
- Enflasyon düzeltmesi sonrası oluşan kar veya zararların istisna kazançlar karşısındaki durumu
- Serbest bölgeler vb. istisna kazançlarla istisnaya tabi olmayan diğer kazancı olan mükelleflerin enflasyon kâr veya zararlarını istisnaya tabi hasılatın toplam hasılata oranına göre sınıflandırmaları gerekir. Bu konuda sirkülerde kar ve zarar hesaplayan bir serbest bölge mükellefinin durumu ele alınmaktadır.
- Serbest bölgede kazanç istisnasının sadece ihracat geliri ile sınırlı hale getirilmesi bu uygulamanın önemini artırmıştır. Detaylar için tıklayınız.
- Öz sermaye hesaplarına ait düzeltme farkları 2023 yılı enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilen veya sermayeye eklenmiş olan mükelleflerin tasfiye edilmesi
- Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilecek veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilecektir.
- Öte yandan, sermayeye eklenmiş olan öz sermaye kalemlerine ait enflasyon fark hesaplarının, tasfiye sebebiyle ortaklara dağılması halinde ise söz konusu tutarlar işletmeden çekilmiş sayılacak ve çekilen bu tutarların vergilendirilmesinde Kurumlar Vergisi Kanununun 32/B maddesi hükmü dikkate alınacaktır.
- Sirkülerde anılan KVK 32/B maddesiyle gelen sermaye azaltımında vergileme önümüzdeki dönemde enflasyon düzeltmesi başlığında en çok karşımıza çıkacak maddi vergi sonucu olan konuların başında yer almaktadır. Detaylar için tıklayınız.
Her bir başlık, kendisini fazlasıyla açıklıyor, o yüzden derinlemesine tartışmasına girmedik. Sadece önemli noktaları başlıkların altına işledik. Enflasyon düzeltmesinde iki ileri bir geri gidiyoruz; geçici vergilerde öteleme, 2023 ciro sınırına göre yıl sonuna bırakılması, en son tasfiye halindeki şirketlerle yapılmakta olan yatırımların kapsam dışında bırakılması derken bu kez de tartışmalı bazı alanlarda en azından İdarenin bakış açısını özelgeye gerek olmadan öğrenme şansı bulduk.
Sayın Hazine ve Maliye Bakanı’nın açıklamalarından bu alanda yapılan hata ve ihmallerin şeklini ve yöntemlerini okuyunca, bu alanda önümüzdeki dönemde ve zamanaşımı süresi boyunca enteresan haberler duyacağımıza ve incelemeler yapılacağına eminiz.
Bakalım bu yıl daha neler göreceğiz, hep beraber takipte olacağız.
Sevgi & Saygılarımızla,
Tax & International Advisory | Taxia & Taxademy
PDF İndir
