2024-45 / Torba Kanun Mecliste
Uzunca bir süredir gündemimizde olan
Torba Kanun Teklifi sonunda Parlamento’ya sunuldu. Önce kamuoyuna bir şekilde yansıyan 104 sayfalık bir sunumdan yola çıkılarak yorumlanan ve bazı maddeleri yoğun eleştiri alan Teklifin önemli ölçüde törpülendiğini söyleyebiliriz.
Kanun Teklifini önemli müessese ve değişiklik yapılan Kanunlar bazında özel bülten ve webinarlarla sizlere duyuracağız.
Linkte yer alan düzenleyici etki analizi de teklife ilişkin önemli arka plan bilgisi sunmaktadır. Önce, Teklifin genel gerekçesi üzerinden bir kısa özet yapalım.
Orta Vadeli Belgelerle Uyum
2024-2026 dönemi Orta Vadeli Programda;
Etkin, basit ve daha adil bir vergi sistemi oluşturmak, doğrudan vergilerin payını artırmak, yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı teşvik etmek, sürdürülebilir büyümeyi desteklemek, kamu finansmanını kalıcı kaynaklarla sağlamak, hedefleri doğrultusunda temel vergi kanunlarının gözden geçirileceği belirtilmiştir.
Programda, vergi harcamalarının gözden geçirilerek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılacağı tedbirine de yer verilmiştir. Gelirler politikası ile ilgili bu tedbirler, öncelikli reform alanlarına yönelik düzenlemeler arasında yer almaktadır.
Hazırlanan Kanun Teklifiyle;
- Vergilemede güvenliğin sağlanması ve kayıt dışılıkla mücadele,
- Vergi adaletinin güçlendirilmesi ve dolaysız vergilerin payının artırılması,
- Vergiye uyumun artırılması,
- Bazı istisnaların kaldırılması, bazılarının da uygulanma şeklinin değiştirilmesi, cezaların ve tahsilat etkinliğinin artırılması hedeflerine hizmet etmek üzere vergi mevzuatı ile ilgili kanunlarda birtakım düzenlemeler yapılmaktadır.
Meclise gelen Kanun Teklifinde yapılan düzenlemeleri ve gerekçelerini aşağıdaki başlıklar çerçevesinde ele alabiliriz;
Vergi Güvenliğinin Sağlanması
Vergi güvenliğinin sağlanmasına hizmet eden düzenlemelerin başında, uluslararası model kuralları ile uyumlu olarak çok uluslu şirketlerde asgari kurumlar vergisi (Küresel Asgari Kurumlar Vergisi) uygulaması ve bu uygulamayla birlikte yerel asgari kurumlar vergisi düzenlemeleri yer almaktadır.
Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütünün (OECD) Matrah Aşındırma ve Kâr Kaydırma (BEPS) Projesi kapsamında Türkiye'nin de aralarında bulunduğu yaklaşık 140 ülke tarafından onaylanan mutabakat metnine göre yıllık konsolide hasılatı 750 milyon Avro eşiğini aşan çok uluslu işletme gruplarının düşük vergileme yapılan ülkelerdeki şube, iştirak ve işyerlerinin asgari bir tamamlayıcı vergilemeye tabi tutulması kararı alınmış ve ülkeler tarafından gerekli yasal düzenlemeler yapılmaya başlanılmıştır.
Faaliyet gösterilen her bir ülke bazında belirlenen efektif vergi oranının %15’in altında olduğu durumda, o ülkede doğan kârlara tamamlayıcı bir vergi uygulanmasıdır. Model, tamamlayıcı verginin alınmaması durumunda grubun merkezinin bulunduğu ülkeye bu vergiyi alma hakkı vermekte, grubun merkezinin bulunduğu ülkenin de tamamlayıcı vergi almaması halinde gruba dahil şirketlerin bulunduğu ülkeler tarafından tamamlayıcı vergi alınabilmektedir. Ülkemizde faaliyette bulunan çok uluslu şirketlerden bu şekilde asgari vergi alınmaması durumunda alınmayan vergi diğer ülkeler tarafından alınacaktır.
Teklifte, Kurumlar Vergisi Kanununa 13 maddeden oluşan “Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi” başlıklı bölüm eklenmesi öngörülmekte, geçiş düzenlemelerinin yapıldığı ilave bir geçici madde ile birlikte yeni bir müessese ihdas edilmektedir.
Çok uluslu şirketlerde asgari kurumlar vergisi uygulaması ile birlikte ülkelerin bir güvenlik müessesesi olarak yerel asgari kurumlar vergisi düzenlemelerine de mevzuatlarında yer verdikleri görülmektedir.
Ülkemizde kurumlar vergisi genel oranı %25’tir. Beyan edilen kazanç üzerinden indirim ve istisna uygulamaları nedeniyle hesaplanan ve ödenen kurumlar vergisi bu oranın çok altında kalmaktadır. Bu bağlamda, beyan edilen kazanç ile matrah arasında bir bağ kurulmak suretiyle ödenmesi gereken asgari bir vergi ihdas edilmesi önerilmektedir. Yasa’nın en çok tartışılan maddelerinden bir tanesi de bu uygulama olacaktır.
Yine, ticari ve mesleki kazanç nedeniyle gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin hasılatlarına yönelik düzenli şekilde yapılacak tespitlerin matrahları ile kıyaslanması, elde edilen bulgular ile beyan edilen matrah arasındaki uyumsuzlukların izaha konu edilmesi yönünde ilave bir güvenlik müessesesi getirilmektedir.
Kurumlar Vergisi Oranı %30 Olan Kurumlar Artıyor
Yap İşlet Devret Modeli ile Kamu Özel İşbirliği Projeleri kapsamında yürütülen faaliyetlerden elde edilen kazançlara uygulanacak kurumlar vergisi oranı %30'a çıkarılmaktadır. Ülkemizde halihazırda genel oran dışında banka ve finans kurumları kazançları üzerinden %30 vergi ödemektedir.
Tevkifatta Yetki Düzenlemesi
Teklifte önerilen bir diğer vergi güvenlik müessesesi ise gelir ve kurumlar vergisinde bazı ödemelerin tevkifat kapsamına alınabilmesi için yetki düzenlemesidir. Söz konusu düzenlemeler, vergi güvenliğine, kayıt dışılıkla mücadeleye, vergi adaletini güçlendirmeye ve dolaysız vergilerin payının artışına katkı sağlayacaktır.
Vergi Cezalarının Artırılması ve Uzlaşma Müessesinin Sınırlandırılması
Vergi uyumunun artırılmasına ve kayıt dışılıkla mücadeleye katkı sağlayacak şekilde vergi cezaları artırılmakta ve uzlaşma müessesesi cezalar ile sınırlandırılmaktadır. Daha önce vergi ödemelerinde uyumun artırılması amacıyla getirilmiş bulunan "kamunun yaptığı ödeme ve işlemlerde ilgilinin vergi dairelerine borcu bulunup bulunmadığının aranılmasına" yönelik müessesenin etkinliğinin artırılması sağlanmaktadır.
Bazı İndirim ve İstisnaların Kaldırılması ve Uygulama Değişikliği
Teklifte, OVP'de yer aldığı şekilde indirim ve istisnaların gözden geçirilmesi sonucunda bazı istisna ve indirimler kaldırılmakta bazılarının uygulama şekli değiştirilmektedir. Bu kapsamda;
- Yatırım fon ve ortaklıklarına tanınan istisna, bu fon ve ortaklıkların gayrimenkul kazançlarının belirli bir kısmım kâr olarak dağıtmaları şartına bağlanmaktadır.
- Serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere tanınan kazanç istisnasının ihracat gelirleri ile sınırlandırılması sağlanmaktadır.
- Katma Değer Vergisi Kanununda yer alan bazı istisnaların revize edilmesi, bazı istisnalarda indirim ve iade hakkının kaldırılarak doğrudan gider yazılmasının sağlanması önerilmektedir.
- Bu kapsamda, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler nedeniyle yüklenilen KDV'nin, gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider veya maliyet olarak dikkate alınması imkânı sağlanmakta ve devreden KDV'nin azaltılması amaçlanmaktadır.
- Devreden KDV'nin azaltılmasına imkân sağlamak amacıyla yapılan diğer bir düzenleme; beş takvim yılı süresince indirilemeyen ve sonraki dönemler devreden KDV tutarlarının, altıncı yılın başında özel bir hesaba alınarak mükellefin talebi üzerine yapılacak vergi incelemesi sonucunda, incelemenin tamamlandığı yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alınmasına imkân sağlanmaktadır. Geçen yıllarda devreden KDV’nin eritilmesi için ödeme seçeneğinden bugün bu tutarların neredeyse tek kalemde silinecek olması uzun uzun tartışılması gereken bir konudur. Bir önceki uygulama Meclis’ten dönmüştü, bu seferki tartışmayı da ilgiyle takip ediyor olacağız.
Vergilendirmede Uyumun Artırılmasına Yönelik Düzenlemeler
Çalışanlara verilen hisse senedi opsiyonlarında vergileme kolaylığı sağlanmasına ve işletmelerin aktifinde yer alan kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı mevduat hesaplarının borsa rayici ile değerlenmesine yönelik düzenlemeler de önerilmektedir.
Yaşlılık, Malullük, Ölüm Aylığı Asgari Ödeme Tutarının Yükseltilmesi
Kanun Teklifi ile yaşlılık, malullük, ölüm aylığı almakta olan emeklilerimize ve hak sahiplerine dosya bazında 10.000 Türk lirası olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarının yükseltilmesi amaçlanmaktadır.
TBMM gündemine göre Teklifin bu hafta Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye başlanması ve yakın zamanda Genel Kurul’da görüşülmesi planlanmaktadır. Bu safhaları sizin için takip edeceğiz.
Sevgi & Saygılarımızla,
Tax & International Advisory | Taxia & Taxademy
PDF İndir
