TAXIA Kişisel Rıza Formu

2023-37 / Yeni Vergi Affı Kanunu TBMM Genel Kurulu’nda Kabul Edildi!

Plan ve Bütçe Komisyonu’na kadar Meclis’te hızlı bir şekilde ilerleyen “Vergi Af ve Yapılandırma Kanunu” yapılan birçok değişiklikle beraber Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir. Cumhurbaşkanı veto yetkisini kullanmaz ise ilgili Teklif’in kanun sayısının “7440” olması beklenmektedir.

Kanun Teklifi’nin Genel Kurul öncesindeki Meclis yolculuğunu sizler için takip etmiş, bu süreci bilgilerinize sunmuştuk. İlgili blog formatındaki yazımıza ulaşmak için tıklayınız.

Bu özet yazıda size 7440 sayılı Kanun’da “Vergi affı ve yapılandırma” konusuna ilişkin düzenlemeleri özetleyeceğiz.

Takip ve okuma kolaylığı açısından bu Kanun ile getirilen diğer önemli vergisel düzenlemeleri ve Ek Vergi konusunu ise ayrıca birer blog yazısı olarak ele alacağız.

2022 yılının matrah artırımına girmesi konusunu da aşağıda özel bir bölümde ele alıyoruz.

Önce Genel Kurul’da yaşanan 2 günlük maratonu ele alarak başlayalım.

Genel Kurul’da Yapılan Değişiklikler

Kanun Teklifi, Genel Kurul’un 70 ve 71’inci birleşimlerinde görüşülmüştür.

08/03/2023 tarihinde gerçekleştirilen ilk birleşimde yapılan değişikliklerle beraber Kanun Teklifi’nin ilk 12 maddesi kabul edilmiştir. 

09/03/2023 tarihinde gerçekleştirilen ikinci birleşim de ise yapılan değişiklerle beraber Kanun Teklifi’nin diğer maddeleri kabul edilmiştir. Bu birleşimin ikinci oturumunda teklif metnine 2 madde daha eklenmiştir. 

Sonuç olarak, eklenen maddelerle birlikte, Teklif metni aşağıdaki değişiklikler yapılmak suretiyle Genel Kurul’da kabul edilmiştir.

• Plan ve Bütçe Komisyonun’dan geçen Teklif’in 1 (Kapsam ve tanımlar), 2 (Kesinleşmiş alacaklar), 3 (Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklar) ve 4’üncü (İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler) maddeleri; aynen kabul edilmiştir.
• Teklif’in 5’inci maddesinin (Matrah ve vergi artırımı) 4’üncü fıkrası; matrah ve vergi artırımı dolayısıyla verilen beyannamelere ait damga vergisinin, tahakkuk eden ilgili vergilerin ilk taksitlerinin ödeme süresi içinde ödenmesini sağlamak amacıyla değiştirilerek kabul edilmiştir.
• Teklif’ in 6’ncı maddesi (İşletme kayıtlarının düzeltilmesi); aynen kabul edilmiştir. “Kasa Mevcutları” ve “Ortaklardan Alacaklar” konuları özelinde sizler için hazırlamış olduğumuz karşılaştırma tablosuna ulaşmak için tıklayınız.
• Teklif’in 7’inci maddesinin (Kesinleşmiş Sosyal Güvenlik Kurumu alacakları) 6’ıncı ve 7’inci fıkralarında yer alan süreler; kanundan yararlanmak için başvuru ve 1’inci taksit ödeme sürelerinin birer ay uzatılmasına paralel olarak uzatılarak ilgili madde kabul edilmiştir.
• Teklif’in 8’inci maddesi (Ön değerlendirme, araştırma veya tespit aşamasında olan eksik işçilik prim tutarları ile kesinleşmemiş idari para cezaları); aynen kabul edilmiştir.
• Teklif’in 9’uncu maddesinin (Ortak hükümler) 1’inci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan süreler; depremlerin oluşturduğu etkiler dikkate alınarak birer ay uzatılmıştır. Diğer yandan ilgili maddeye aynı sebeplerden aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Bu değişiklikler akabinde ilgili madde kabul edilmiştir.
  • “(19) 213 sayılı Kanunun 15 inci maddesine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığınca mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde bu halin, bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirlenen başvuru süresince devam etmesi durumunda, bu yerlerdeki dairelere (alacaklı idarelere) yapılacak başvuru süresi mücbir sebep halinin sona erdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar (bu tarih dâhil) uzar, bu takdirde Kanun kapsamında ödenmesi gereken tutarların ilk taksiti; başvuru süresinin sona erdiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitler ise bu taksiti takip eden aylık dönemler hâlinde bu Kanun hükümlerine göre ödenir.
  • Şu kadar ki, bu Kanunun 6 ıncı maddesi kapsamında ödenmesi gereken tutarlar beyanname verme süresi içinde, taksitle yapılacak ödemelerde ise ilk taksit beyanname verme süresi içinde, diğer taksitler izleyen aylarda ödenir.”

• Teklif’in 10’uncu maddesine (Diğer hükümler); özet olarak depremin yaratmış olduğu olumsuz etkileri azaltmak amacıyla muhtelif eklemeler yapılmıştır.

• Bu eklemeleri özetleyecek olursak;
  • 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremler nedeniyle 213 sayılı Kanunun 15 inci maddesi kapsamında mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde; faaliyet gösteren ve depremden zarar gören esnaf ve sanatkarların aidat borçları ve gecikme zamları ile odaların birlik ve üyesi oldukları federasyonlara, birliklerin Türkiye Esnaf Sanatkarları ve Konfederasyonuna olan katılma payı ve mesleki eğitim fonu borçları ve gecikme zamlarının tahsilinden vazgeçmeye 31/12/2023 tarihine kadar ilgili yönetim kurulu yetkili kılınmıştır.
  • Depremden, kendisi, eşi çocuğu veya anne ve babası etkilenen hizmet erbablarına, işverenler tarafından 6/2/2023 ila 31/7/2023 tarihleri arasında mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılan ayni yardımlar ile 000 Türk lirasını geçmeyen nakdi yardımlar prime esas kazanca dahil edilmeyecektir, Bu yardımlar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacaktır.
  • Depremden etkilenenlerin ikamet etmeleri amacıyla bedelsiz kullanıma sunulan konutlara ilişkin olarak 2023 yılı gelirlerine uygulanmak üzere 193 sayılı Kanunun 73 üncü maddesinde belirtilen emsal kira bedeli esası uygulanmayacaktır.
  • Depremlerde veya bu depremlerdeki yaralanmalara bağlı olarak daha sonraki tarihlerde vefat edenlerin mirasçılarına, emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta emeklilik şirketleri tarafından ve bireysel emeklilik sisteminden, 6/2/2023 tarihinden itibaren yapılan ve 193 sayılı Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (15) ve (16) numaralı bentlerinde sayılan menkul sermaye iradı kapsamındaki ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.
  • Depremlerde vefat edenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar veraset ve intikal vergisinden müstesna olacaktır.
  • Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tutulması, muhafazası ve ibrazı mecburi olan defter ve belgeleri depremde zayi olan mükelleflerin, zayi belgesi için yetkili mahkemeye başvuru süresi 31/7/2023’e kadar uzatılacaktır. Bu belgenin il veya ilçe idare kurullarından alınabilmesine imkan sağlanacaktır. Yeni defter açılışları kolaylaştırılacak ve yeni defterlerin tasdiki işlemlerinde noter harcı ve noterlik ücreti alınmayacaktır.
  • Depremden zarar gören esnaf ve sanatkarların ekonomik faaliyetlerine devam etmelerini sağlamak için, bu kişilerden, 31/7/2023’e kadar, esnaf sicil müdürlüklerinde yapacakları tescil, terkin, tadil, sicil tasdikname işlemlerinden harç ile sicil gazetesi ilan ücreti alınmayacaktır.
  • Deprem nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde faaliyet gösteren kişilerle iktisadi ve ticari ilişkisi bulunan mükelleflerin alacaklarının tahsilinde ortaya çıkan zorluklar nedeniyle şüpheli alacak karşılığı ayrılması ile ilgili şartlar hafifletilmiştir. Depremler nedeniyle Hazine ve Maliye Bakanlığınca mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde; gelir ve kurumlar vergisi yönünden mükellefiyet kaydı bulunan kişilerden veya gelir vergisi mükellefiyeti bulunmayan ancak yerleşim yeri bu yerlerde olan gerçek kişilerden ya da kuruluş ve faaliyet yeri bu yerlerde bulunan kurumlar vergisi mükellefiyeti olmayan teşekküllerden alacağı bulunan mükellefler, açılan tespit davası üzerine Mahkeme tarafından borçlunun mal varlığının en az ücte birini kaybettiğine yönelik verilmiş bir karar bulunması şartıyla, deprem tarihinden önce doğmuş olan ve varlığı 213 sayılı Kanunda sayılan belgeler ile tevsik edilen alacaklarını aynı Kanunun 323 üncü maddesinde yer alan hükümlere göre dava veya icra safhasında bulunan alacak kabul ederek, bu alacakları için pasifte karşılık ayırılabileceklerdir.
  • Depremde yıkılan veya ağır hasar gören binalar ile kullanılamaz duruma gelen taşıtlara ilişkin ödenmemiş bulunan vergiler, cezalar, katkı payları ve gecikme faizleri terkin edilecektir. Taşıtlar üzerindeki vergi dairelerince konulan hacizler kaldırılacaktır.

2022 Yılı Matrah Artırımı Konusu

İlk duyduğumuzda kulaklarımıza inanamadığımız 2022 yılı matrah artırımı düzenlemesi de kabul edildi. Maddenin yazılış tarzı ve içinde geçen bazı şartlar bu konuda Devlet kademesinde esaslı bir tartışma olduğunu gösteriyor. Diğer yıllar gibi basit bir şekilde düzenlenmemiş olmasının sebebi bu.

• Genel Kurul’un ikinci oturumunda ilgili kanun metnine “Geçici 1 inci Madde” eklenerek 2022 yılı matrah artırımı çerçevesinde af kanunu kapsamına alınmıştır.

• İlgili döneme ilişkin matrah artırımı düzenlemesi aşağıdaki gibidir;
  • Mükellefler, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen şartlar dâhilinde 2022 takvim yılı gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını %25 oranından az olmamak üzere artırmaları halinde madde hükmünden yararlanır.

   

  • Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fıkrasının; (b) ve (c) bentlerinde belirtilen asgari tutarlar; 2022 yılı için matrah artırımında bulunan gelir vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutanlar için 000 Türk lirasından; bilanço esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek erbabı için 200.000 Türk lirasından, kurumlar vergisi mükellefleri için 500.000 bin Türk lirasından az olamaz.

   

  • Bu madde hükmüne göre 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunulabilmesi için bu yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması ve bu beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahların, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması şarttır.

   

  • 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunmak isteyen mükellefler tarafından 1/1/2023 tarihinden sonra matrah azaltıcı nitelikte düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, bu bent hükmüne istinaden yapılacak kıyaslamada düzeltme öncesi beyan edilen matrahlar esas alınır.

   

  • 2022 takvim yılına ilişkin olarak; üçüncü geçici vergilendirme dönemi gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilen matrahın %100 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar, sadece birinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinin verilmiş olması halinde bu beyannamede beyan edilen matrahın %300 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar bu bent kapsamında yapılacak kıyaslamada dikkate alınır.

   

  • Şu kadar ki, 2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dâhil) olması durumunda, 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için bu şart aranmaz. 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi matrah artırımına esas tutarların belirlenmesinde, (b) bendinde belirlenen asgari tutarlardan az olmamak üzere bu bent hükmüne göre belirlenen tutarların %25'i dikkate alınır.

   

  • Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları 2022 yılına ait zararlarının tamamı 2023 yılından itibaren izleyen yıl karlarından mahsup edilmez. 2022 yılına yönelik matrah artırımında bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıla ilişkin yıllık beyannamelerinde hesaplanan vergilerinden mahsup edilemeyen geçici vergiler iade edilmez.

   

  • Mükellefler, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen şartlar dâhilinde 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi stopajları için; 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının; (1) numaralı bendi uyarınca tevkifata tabi ödemelerde %2, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının; (2), (5) ve (6) numaralı bentleri, 5520 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ve ikinci fıkrası ile 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan ödemeler için ayrı ayrı olmak üzere %2, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi ile 5520 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bentlerinde yer alan ödemeler için ayrı ayrı olmak üzere %1, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (11) ve (13) numaralı bentlerinde yer alan ödemeler için ayrı ayrı olmak üzere 2022 yılında geçerli olan tevkifat oranın %25'i oranından az olmamak üzere artırmaları halinde anılan madde hükümlerinden yararlanır.

   

  • Mükellefler, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen şartlar dâhilinde 2022 yılı her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri katma değer vergisi beyannamelerindeki (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden 2022 yılı için %2 oranından az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak artırmaları halinde madde madde hükümlerinden yararlanır.

• Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen metin ile Genel Kurul’da kabul edilen metin arasındaki farklılıkları, tablo formatında görebilmek için tıklayınız.

Kanun henüz Resmi Gazete ile yayımlanmamış olup, uygulamaya ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından geniş kapsamlı bir Tebliğ yayınlanacaktır.

Saygılarımızla,

Taxia