2023-27 / Türkiye - Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA III) Çerçeve Anlaşması Genel Tebliğ Taslağı
IPA nedir? AB Türkiye’ye hangi tür fonlar sağlamaktadır?
17 Ekim 2022 tarihinde Ankara’da imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu Arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA III) Çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti’ne Yapılacak Birlik Mali Yardımının Uygulanmasına İlişkin Özel Düzenlemeler Hakkında Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşması”nın onaylanması 1 Aralık 2022 tarihinde TBMM tarafından 7424 sayılı Kanun ile uygun bulunmuştur.
Kanun’a ilişkin ayrıntılara, Anlaşma metni ile Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yapılan görüşmelere ve Komisyon Raporuna linkten ulaşabilirsiniz.
Komisyon Raporuna göre;
- Türkiye aday ülke statüsünden dolayı AB’nin, kısaca “IPA” olarak adlandırılan, katılım öncesi mali yardımlarından yararlanmaktadır.
- Türkiye-AB ilişkilerinde zaman zaman yaşanan iniş-çıkışlara ve tıkanıklıklara rağmen, Türkiye-AB mali iş birliğinin son 20 yıldır kesintisiz biçimde devam ettiği ve AB üyelik sürecinde en somut kazanımlar elde edilen alan olduğu,
- AB uyum süreci bağlamında 2002’den bu yana ülkemize tahsis edilen toplam 9,2 milyar Avroluk AB fonu sayesinde 900’e yakın büyük ölçekli proje gerçekleştirildiği,
- AB’nin 2021-2027 yıllarını kapsayan IPA III döneminde performans ve kalite odaklı bir değişikliğe gittiği ve ülke bazında tahsisat olmaksızın, aday ülkeler için toplam 14,2 milyar avroluk bir fon havuzu oluşturduğu,
- IPA fonlarının Türkiye’nin katılım sürecinin çok önemli bir parçası olduğu ve bu nedenle, 2023 yılı ve geriye kalan IPA III dönemi için Türkiye’ye sağlanan tahsisatın önemli bir miktarda olması gerektiği hususunu muhataplarına her fırsatta belirttiği ifade edilmiştir.
- Avrupa Birliği’nin mali planlamasını ve bütçelemesini yedi yıllık dönemlerde yaptığı ve Türkiye’nin 4’üncü mali dönemi olacak 2021-2027 dönemini kapsayan Mali Çerçeve Ortaklık Anlaşmasının Avrupa Birliği mali yardımlarının Türkiye’de kullanımının sağlanması için düzenlenmiş bir anlaşma olduğu anlaşılmaktadır.
- Anlaşmanın ana hatlarıyla mali yardımların yönetimi, kontrolü, gözetimi, izlenmesi, değerlendirilmesi, raporlanması ve denetlenmesiyle ilgili hususları kapsadığı, temel olarak ülkeleri haiz bir anlaşma olmadığı, diğer bir ifadeyle anlaşmanın matbu maddeleri bulunan, genel çerçevesi bütün aday ülkeler için planlanmış bir anlaşma olmakla birlikte aday ülkeler için de düzenlenmiş ifadeler ve bölümlerin söz konusu olduğu ve Türkiye, Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Sırbistan’ı kapsadığı görülmektedir.
TBMM’de yapılan açıklamalardan anlaşıldığı kadarıyla,
- AB projelerinin çok ciddi bir denetim süreci olmasından dolayı suiistimal edilmesinin çok az olduğu,
- IPA III döneminde ülkelere belirli bir tahsisat yapılmayacağını,
- Diğer aday ülkelere kıyasla Türkiye’nin toplamda daha fazla fon kullandığı görülse de nüfusa oranlandığında veya kişi başı tahsisata bakıldığında ülkemizin hakkaniyet ölçüsünde bir kaynak kullanmadığı,
- Her alanda dijitalleşme ve yeşil dönüşümün AB’nin iki temel konusu olduğu, dolayısıyla ağırlıklı fon tahsisatının bu alanlarda olduğu,
- Yerel yönetimlerin ilgili bakanlıklar aracılığıyla yaptıkları projeler ve hibe programları olmak üzere iki farklı fondan yararlanabildiği, aynı zamanda belediyelerin Erasmus veya Ufuk Avrupa gibi Birlik programlarına kendi iradeleriyle başvurabildiği,
- Kırılgan grupların projelere eklenmesi hususunun projeler müzakere edilirken ilgili kurumlara hatırlatılacağı ve AB’nin bu tür projelere çok sıcak bakabileceği ifade edilmiştir.
Hangi vergiler istisnadır? Uygulama tebliğ taslağı ne içeriyor?
Anlaşmanın 28’inci maddesinde Türkiye’de uygulanacak vergi istisna ve bağışıklıkları konusu düzenlenmekte ve bu vergilerin hangi durumlarda ve yöntemlerle iade edileceği ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır.
Anlaşmaya göre bir sektörel anlaşmada ya da finansman anlaşmasında aksi öngörülmediği sürece, vergi, resim ve eşdeğer etkiye sahip harçlar IPA III programları veya başka bir Birlik aracı kapsamında uygulanabilir değildir.
GİB tarafından hazırlanan Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA III) Çerçeve Anlaşması Genel Tebliğ Taslağı'nda, adı geçen Anlaşmanın vergi istisnalarına ilişkin 28’inci maddesinin uygulanmasına yönelik usul ve esaslara yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
Tebliğde ayrıntılı olarak, KDV istisnası ve uygulaması ile iade usulü, KDV istisna sertifikasının alınması, başvuru ve istenilecek belgeler, rakamsal limitlere göre sertifikayı verecek olan vergi daireleri, özellik arz eden durumlar, ÖTV istisnası ve iadesi usulü, gelir ve kurumlar vergisi istisnaları, (GVK geçici md.84 uygulaması) veraset ve intikal vergisi muafiyetinin uygulanması, damga vergisi, ithalat vergileri, harç ve özel iletişim ile motorlu taşıtlar vergisi istisnalarının nasıl uygulanacağı kullanılacak formlar ve dipnotlarıyla ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır.
Daha önce yapılan anlaşmalar geçerliğini koruduğu için önceki dönemlere ilişkin olarak 2016-2022 tarihleri arasında çıkarılan 4 Genel Tebliğ de uygulanmaya devam edecektir.
Bu taslakta yer alan konuların geliştirilmesi, değiştirilmesi veya katkıda bulunulması ile ilgili görüş ve önerilerinizi Gelir İdaresine (avrupabirligi@gelirler.gov.tr e-posta adresine) iletebilirsiniz. Tebliğ Taslağı’na ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla,
Taxia
PDF İndir
MENU
