2020-105
No : 2020-105
Tarih : 18 Eylül 2020
Konu : İmar Değişikliğinde Değer Artış Payı Uygulaması
Türkiye’de Değeri Artan Arsalar Üzerinden Değer Artış Payı uygulaması başlatılmış ve konuya ilişkin yasal düzenleme Şubat 2020’de çıkmıştır. Bu konuda geniş bir bilgiyi sizinle 2020/18 sayılı sirkülerimizde paylaşmıştık.
Kanuni düzenlemesi yapılan bu yeni uygulamanın nasıl olacağının ayrıntıları ise 15 Eylül Salı günü Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile belirlendi.
- Önce konunun ana hatlarıyla ilgili bir özet verelim, sonra da Yönetmelik ile gelen hususları sizin için irdeleyelim. Bizim için önemli bir husus da adı vergi olmayan bu ödemenin vergi mevzuatı ve mali tablolardaki yeri ve durumu olur, gider midir? maliyet olarak mı değerlendirilmeli, belge düzeni ne olmalı gibi sorular ilk akla gelenler. Bu konuda da bizlere danışabilirsiniz.
- Öncelikle konu çok eski, Türkiye’de on yıllardır tartışılan bir konu olan değer artış payı artık yasalaşmıştır. Çoklukla rant vergisi vb. isimlerle kamuoyunu sıklıkla meşgul etmiş bir alan. 7221 sayılı Yasa ile İmar Kanunu’na eklenen bir ek madde ile düzenlediği için adı rant vergisi gibi anılsa da aslında bir vergi değil.
- 20 Şubat 2020 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan bu yasal düzenleme coğrafi bilgi sistemine ilişkin veriler ve Gecekondu Kanunu, İmar Kanunu, İskân Kanunu, Değerli Konut Vergisi, Kıyı Kanunu, İhale Mevzuatı ve Yapı Denetimi Mevzuatı gibi çok çeşitli alanlarda esaslı düzenlemeler içermektedir.
- Kısaca, taşınmaz maliklerinin tamamının talebi üzerine ada bazında yapılacak imar planı değişikliği sonucunda değerinde artış olan arsanın artan değerinin tamamı değer artış payı olarak alınır. Bu düzenleme 3194 sayılı İmar Kanunu’na eklenen ek madde 8 ile başlatılmış olmaktadır. Bu nokta çok ilginç, artan değerin bir kısmı, yüzdesi vs. değil tamamının ödenmesi söz konusudur. Bu durumda akla şu soru gelebilir, eğer tamamı ödenecekse neden böyle bir plan değişikliği talep edilsin.
- Yasa, yayım tarihi olan 20 Şubat 2020 Perşembe günü yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik ise 15 Eylül tarihinde yayımlanmış olup, yayımı tarihinde yürürlüğe girmekle beraber, geçici madde 1 ile yapılan düzenlemeye göre Kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 20 Şubat 2020 tarihinde önce yapılan başvurular kapsam dışında olacaktır.
- Değer artış payı bedelinin tespitinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 11. maddesinde belirtilen bedel tespit esasları gözetilecektir.
- Değer artış payının, en geç taşınmazın ilk satışında veya ruhsat aşamasında taşınmaz maliklerince ödenmesi gerekmektedir. Yani, değer artışı tespit edildiğinde hemen ödenmesi şartı bulunmamaktadır. İlk satış veya ruhsat aşamasına gelmediği sürece bir yükümlülük doğmamaktadır.
- Taşınmazın değer artışına tabi olduğu tapu kütüğüne şerh Ayrıca değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı düzenlenemeyecektir.
Yönetmelikte düzenlenen hususlara da satır başları itibariyle bakalım:
- Değer artış payı uygulama imar planı olan yerlerde, taşınmazın meri plan koşullarındaki değer tespiti ile plan değişikliği sonrası değer tespiti arasındaki farkı ifade etmektedir. Bu Yönetmelik uygulama imar planı değişikliği sonucu taşınmazda meydana gelecek değer artışının değer artış payı olarak kamuya kazandırılmasında; bu payın kapsamı, tespiti, kesinleşmesi, ödenmesi ve dağıtımına ilişkin iş ve işlemler ile diğer iş ve işlemlere yönelik usul ve esasları belirlemektir.
- Değer artış payının tespitinde değerleme raporu yazılması, bedelinin ödenmesi, raporlar arasında %20 ve daha fazla bir fark olması halinde yapılması gereken işlemler, kıymet takdir komisyonlarının çalışmaları, hatalı rapor halinde SPK’ya yapılacak bildirim, değer artış payına konu olan taşınmazlar ve bu uygulamaya tabi olmayan alanlar ve işlemler belirlenmiştir.
- Ayrıca, değer artış payının eksik ödendiğinin tespiti halinde gecikme zammıyla birlikte tahsili, hangi hallerde ödenen tutarların iade edileceği, değer artış payının tespit edildiği yıldan sonra her yıl için yeniden değerleme oranında artırılacağı hususları da Yönetmelikte ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır.
- Uygulamaya tabi plan değişiklikleri taşınmaz maliklerinin tamamının talebi üzerine;
a. En az bin metre metrekare (
1000m2) ve üzeri yüzölçümüne sahip olan imar adalarında;
ada bazında nüfusu, yapı yoğunluğunu, kat adedini, bina yüksekliğini arttıran veya fonksiyon değişikliği getiren plan değişikliklerinde ihtiyaç duyulan kültürel tesis, sosyal ve teknik altyapı kullanımları; adanın merkezine en fazla
500 metre yarıçaplı alanda karşılanmak ve
b. Parsel bazında fonksiyon değişikliği suretiyle yapılır. Bu şartların altında kalanlar değer artıp payı uygulamasına tabi değildir.
- Değer artış payı olarak ödenen paraların idareler arasındaki dağıtım konusu da Yönetmelikte ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
- Son olarak bu tutarların belirlendiği yılda mı, yoksa ödendiği yılda mı muhasebeleştirileceği, KDV veya Kurumlar Vergisi bağlamında durumu, artan tutar üzerinden bir fatura kesilip kesilmeyeceği noktaları da mükelleflere yol göstermek amacıyla İdare tarafından açıklanması gereken konulardır.
Bu bültende geçen herhangi bir noktayla ilgili sorularınız için danışmanlarımıza ulaşabilirsiniz.
Saygılarımızla,
Şaban Küçük
Tax & International Advisory | Taxia & Taxademy
PDF İndir
MENU
